Η Πολιτική της Ε.Ε. για το Μεταναστευτικό

Γράφημα 1. Ετήσιες παράτυπες αφίξεις (2015-2023)

Γράφημα 2. Μηνιαίες παράτυπες αφίξεις (2015-2023)

Γράφημα 3. Κορυφαίες εθνικότητες ανά διαδρομή (2023)

⚜️ Το έργο της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου

Μετά την κορύφωση της μεταναστευτικής κρίσης το 2015, η ΕΕ εφάρμοσε μέτρα για να βελτιώσει τον έλεγχό της στα εξωτερικά σύνορα και στις μεταναστευτικές ροές.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εντείνουν τις προσπάθειές τους προκειμένου να θεσπίσουν μια αποτελεσματική, ανθρωπιστική και ασφαλή ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διαδραματίζει σημαντικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια μέσω του καθορισμού των στρατηγικών προτεραιοτήτων.

Με γνώμονα τις προτεραιότητες αυτές, το Συμβούλιο της ΕΕ θεσπίζει άξονες δράσης και αναθέτει τις εντολές για διαπραγματεύσεις με τρίτες χώρες. Επίσης, θεσπίζει νομοθεσία και καθορίζει ειδικά προγράμματα. Τα τελευταία έτη, το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο διαμόρφωσαν ισχυρή αντίδραση έναντι των μεταναστευτικών πιέσεων.

Τον Οκτώβριο του 2015, η λουξεμβουργιανή Προεδρία ενεργοποίησε τις ολοκληρωμένες ρυθμίσεις για την πολιτική αντιμετώπιση κρίσεων (IPCR). Οι ρυθμίσεις αυτές προβλέπουν συγκεκριμένα μέσα για τον συντονισμό των πολιτικών αντιμετώπισης μιας κρίσης, φέρνοντας σε επαφή τους βασικούς παράγοντες.

⚜️ Βασικά νομοθετήματα για το άσυλο και τη μετανάστευση

Στις 8 Ιουνίου 2023 το Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία σχετικά με δύο βασικούς κανονισμούς για το άσυλο και για τη μετανάστευση:

Κανονισμός για τη διαδικασία ασύλου: Με τον κανονισμό για τη διαδικασία ασύλου θεσπίζεται μια κοινή διαδικασία σε ολόκληρη την ΕΕ την οποία πρέπει να ακολουθούν τα κράτη μέλη στις περιπτώσεις που άνθρωποι ζητούν διεθνή προστασία.

⚜️ Κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης

Ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου και της μετανάστευσης (AMMR) αναμένεται να αντικαταστήσει, μόλις συμφωνηθεί, τον ισχύοντα κανονισμό του Δουβλίνου. Ο κανονισμός του Δουβλίνου θεσπίζει κανόνες που καθορίζουν ποιο κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την εξέταση μιας αίτησης ασύλου. Ο κανονισμός για τη διαχείριση του ασύλου θα εξορθολογίσει τους κανόνες αυτούς και θα συντομεύσει τις προθεσμίες. Για να εξισορροπηθεί το ισχύον σύστημα, σύμφωνα με το οποίο λίγα κράτη μέλη είναι υπεύθυνα για τη συντριπτική πλειονότητα των αιτήσεων ασύλου, προτείνεται ένας νέος μηχανισμός αλληλεγγύης ο οποίος είναι απλός, προβλέψιμος και λειτουργικός. Οι νέοι κανόνες συνδυάζουν την υποχρεωτική αλληλεγγύη με ευελιξία για τα κράτη μέλη όσον αφορά την επιλογή των μεμονωμένων συνεισφορών.

Μεταναστευτικές οδοί

1. Οδός της Ανατολικής Μεσογείου

Η οδός της Ανατολικής Μεσογείου αναφέρεται στις παράτυπες αφίξεις στην Ελλάδα, την Κύπρο και τη Βουλγαρία. Το 2015, μεγάλος αριθμός προσφύγων που προσπαθούσαν να διαφύγουν από τον πόλεμο της Συρίας έφθασαν στην ΕΕ μέσω αυτής της οδού. Μετά από μια περίοδο με χαμηλό αριθμό αφίξεων χάρη στη συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας, το 2022 οι παράτυπες αφίξεις στην Ελλάδα άρχισαν να αυξάνονται εκ νέου. Από το 2020, η μεταναστευτική πίεση στην Κύπρο έχει αυξηθεί σημαντικά.

2. Οδός της Δυτικής Μεσογείου

Η οδός της Δυτικής Μεσογείου αναφέρεται στις παράτυπες αφίξεις στην Ισπανία, τόσο δια θαλάσσης προς την ηπειρωτική Ισπανία όσο και δια ξηράς στους ισπανικούς θύλακες της Θέουτα και της Μελίλια στη Βόρεια Αφρική. Η οδός αυτή χρησιμοποιείται κυρίως από μετανάστες από την Αλγερία και το Μαρόκο, αλλά και από πολλές χώρες της υποσαχάριας Αφρικής που προσπαθούν επίσης να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω αυτής.

3. Οδός της Δυτικής Αφρικής

Η οδός της Δυτικής Αφρικής αναφέρεται στις αφίξεις στις Κανάριες Νήσους στον Ατλαντικό Ωκεανό, με αναχωρήσεις από το Μαρόκο, τη Δυτική Σαχάρα, τη Μαυριτανία, τη Σενεγάλη και την Γκάμπια. Μετά τον υψηλό αριθμό παράτυπων αφίξεων το 2020 και το 2021, σημειώθηκε σημαντική μείωση το 2022.

4. Οδός της Κεντρικής Μεσογείου

Η οδός της Κεντρικής Μεσογείου αναφέρεται στις παράτυπες θαλάσσιες αφίξεις στην Ιταλία και τη Μάλτα. Οι μετανάστες από τη Βόρεια Αφρική, τη Μέση Ανατολή, τη Νότια Ασία και την υποσαχάρια Αφρική διέρχονται κυρίως μέσω της Λιβύης, προτού συνεχίσουν το ταξίδι τους στην Τυνησία και την Τουρκία οδεύοντας προς την Ευρώπη. Μετά από μια διετία χαμηλού αριθμού παράτυπων μεταναστών στην οδό αυτή, ο αριθμός των ατόμων που τη χρησιμοποιούν άρχισε να αυξάνεται εκ νέου το 2020, ενώ σημειώθηκε σημαντική αύξηση το 2022.

5. Οδός των Δυτικών Βαλκανίων

Η οδός των Δυτικών Βαλκανίων αναφέρεται στις παράτυπες αφίξεις στην ΕΕ (κυρίως στη Βουλγαρία, την Κροατία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία) μέσω των ακόλουθων χωρών: Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κόσοβο*, Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία και Σερβία. Είναι ένα από τα κύρια μεταναστευτικά περάσματα προς την Ευρώπη. Μετά τον πρωτοφανή αριθμό αφίξεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2015, ο αριθμός των παράτυπων μεταναστών που επέλεξαν αυτή την οδό μειωνόταν σταθερά επί μερικά έτη. Ωστόσο, από το 2019 άρχισε να σημειώνει εκ νέου άνοδο. Το 2022, η πίεση αυξήθηκε σημαντικά.